Artikelen uit de 79ste jaargang 2024  VRIJE RUIMTE nr. 4                      21 maart 2024

OVER BRUGGEN

Soms stuit ik in mijn boekenkast op nog ongelezen verrassingen. Zoals laatst de roman Als de winter voorbij is van Thomas Verbogt. Zijn romans lezen als een vloeiende, poëtische trip. Verbogt laat zijn verhalen ademen in de witregels en slaat met iedere bladzijde een brug van zijn geromantiseerde bespiegelingen naar mijn eigen persoonlijke binnenwereld. Niet verontrustend, eerder louterend.  


Ik houd ervan, witregels. Zoals ik in de boekdrukkunst ook houd van een ruime en open bladspiegel, waarin de letters en woorden tot beweging kunnen komen. Zoals ook in de poëzie witvlakken en onzichtbare, maar gevoelde punten en komma’s de woorden soms extra diep kunnen doen landen. Iets wat ik ook mooi vind aan de zondagse vieringen, waar de taal lucht krijgt en er ruimte is voor verstilling. Zeer welkom, wat mij betreft, want hebben we het immers niet druk genoeg in ons hoofd met alles wat er dagelijks op ons afkomt? 

In onze vrijzinnige geloofsgemeenschappen kunnen we ruimte maken en ruimte nemen. Letterlijk en figuurlijk, wat mij doet denken aan een viering waaraan ik lang geleden meewerkte, met als thema ‘Over bruggen’. Stelt u zich eens voor: midden in de kerkzaal ligt een blauwe doek op de grond. In de verbeelding zien we hier een rivier en daaroverheen loopt een brug. Je kunt midden op de brug staan, denkbeeldig het water horen kabbelen en een rust ervaren, alsof je in een niemandsland staat –of is het een iedersland? Je kunt twee kanten op, welke kant kies je? Wie zich verbonden weet met alles waarmee het leven je omringt, voelt zich misschien wel overal thuis. 


Midden op een brug staan, een verbinding tussen twee oevers, brengt het besef van scheiding en verbondenheid. Is dat niet waar ons leven over gaat, scheiding en verbondenheid? Je kunt je soms verloren voelen in een omgeving waarin alles wat je lief is lijkt te verpulveren. Maar evengoed blijft het de werkelijkheid waar we onderdeel van zijn. In die dagelijkse werkelijkheid  is het de kunst een bron te vinden en te koesteren waaruit wij ons geestelijk kunnen voeden. Een bron van verbondenheid: je geeft met je ene hand, je ontvangt met de andere. En telkens mag je beide handen samenbrengen, je opengevouwen handpalmen tegen elkaar, als een gebaar van dank en een buiging voor het leven. Beide oevers verbinden. Over bruggen wordt dan overbruggen. 


Nu, op weg naar Pasen, denk ik aan hoe Jezus van Nazareth zich het overbruggen eigen had gemaakt in zijn spreken en handelen. Man, vrouw, arm, rijk, ziek, gezond: in zijn nabijheid verdwenen tegenstellingen en was iedereen gelijk in de ogen van de Eeuwige, die hij zijn Vader noemde. Zo bouwde hij een brug van grijze uitzichtloosheid naar een licht en hoopvol vergezicht. Een vergezicht waarin gelovigen al eeuwenlang telkens opnieuw opstaan en lucht geven aan het diep gelaagde verhaal dat Pasen ons schenkt, al dan niet in een nieuw gevonden eigentijdse taal.


Wat een onverwachte roman al niet los kan maken. Altijd fijn om verrast te worden door je eigen boekenkast. 


Ds. Richard van der Keur







Gezamenlijke activiteiten

GELOOF EN EEN HOOP ZONNEPANELEN

Vrijdag 12 april– 20.00 uur

De Kiem, Kon. Julianaweg 91, ’s-Gravenzand

    

Verhalenverteller Kees Posthumus en muzikant Henk van Glabbeek spelen hun voorstelling ‘Geloof en een hoop zonnepanelen’. 

In een afwisselende, vrolijke voorstelling wordt de schepping gevierd, zorgen over de schepping gedeeld en onderzocht hoe wij ons kunnen inzetten voor een duurzame toekomst. Er klinken nieuwe scheppingsverhalen en een groen-gelovige meezinger, er wordt live gekookt en er is eco-fitness. 

Geloofsgemeenschappen zijn zich terdege bewust van de gevaren die de klimaatcrisis voor de aarde en haar bewoners met zich meebrengt. Er komen in Nederland steeds meer groene synagogen, kerken en moskeeën. Wie gelooft dat de schepping een geschenk van God is, is geroepen daar goed voor te zorgen. 

Kees Posthumus (verhalenverteller en kerkjournalist) schreef het boek ‘Geloof en een hoop zonnepanelen’ in opdracht van Groene Kerken. Henk van Glabbeek bespeelt diverse oosterse instrumenten, zoals tar, ney en duduk.

Deze avond wordt georganiseerd door de gezamenlijke V&T-commissies van De Lier, Naaldwijk, Monster en ’s-Gravenzande. Kaarten à € 6,00 pp zijn verkrijgbaar via het Ticketkantoor: https://www.ticketkantoor.nl/shop/KeesPosthumus of gebruik de QR-code.

Naaldwijk Oude Kerk Wilhelminaplein 

KERKDIENSTEN

U bent welkom in de kerk. De diensten van de Oude Kerk zijn ook digitaal te volgen via: 

https://www.kerkomroep.nl/#/kerken/10283 


De diensten van de Ontmoetingskerk zijn ook digitaal te volgen via:


https://www.kerkomroep.nl/#/kerken/10201


Zondag 24 maart

10.00 uur    Palmpasen, ds Neeltje Reijnders


Donderdag  28 maart

19.30 uur    Witte Donderdag, ds Magda Hazeleger, avondmaal


Vrijdag  29 maart

19.30 uur    Goede Vrijdag, ds Magda Hazeleger


Zaterdag  30 maart

22.00 uur    Stille Zaterdag, ds Magda Hazeleger


Zondag 31 maart

09.00 uur    Paasontbijt

10.00 uur    Eerste Paasdag, ds Neeltje Reijnders. Er is kinderkring


Zondag 7 april

10.00 uur    ds Niek Smit, Oegstgeest

19.00 uur    Vesperplus, een avondgebed met louter Engelse orgelmuziek, ds Neeltje Reijnders en Niels de Klerk.

ADRESSEN

Predikant: ds Neeltje Reijnders, tel. 0174-769006; neeltje.reijnders @oudekerk-naaldwijk.nl

Maandag – Vrijdag spreekuur van 9.00-10.00 uur; daarbuiten bereikbaar op afspraak en voor dringende zaken.

Contactpersoon: Evert van Malkenhorst - tel. 06-83988152

Scriba kerkenraad:  Dhr. Evert van Malkenhorst, Postbus 228, 2670 AE Naaldwijk

e-mailadres: scriba@oudekerk-naaldwijk.nl   

Website: www.oudekerk-naaldwijk.nl 

Kerkelijk bureau: Sylvia Middelburg-Verton, Kerkstraat 27, 2671 HC  Naaldwijk, tel. 625899, emailadres: bureau@oudekerk-naaldwijk.nl

Bank: NL.86.RABO0373725345 t.n.v. CvK Hervormde Gemeente Naaldwijk

Diaconie Hervormde Gemeente Naaldwijk NL95 RABO 0135 3601 96.

diaconie@oudekerk-naaldwijk.nl

Per 01-01-2021 is het rekeningnummer voor het restauratiefonds: NL11RABO0373725337.

Vereniging van Vrijzinnige Protestanten Naaldwijk

voorzitter: Willem Jan Boerema, 06-34431674; 

Secretaris: VVP@oudekerk-naaldwijk.nl;

Bank: NL52 RABO 03436 68 858  

UIT DE GEMEENTE

Contact
Als u bezoek wilt, of u wilt 'lief en leed' doorgeven, neem dan contact op met ds. Neeltje Reijnders, Zuideinde 20 te Naaldwijk, tel. 0174-627419 (of neeltje.reijnders@oudekerk-naaldwijk.nl).


Verjaardagen

Op 7-mrt Dhr. L.F. van Daalen, 83 jaar.

Op 22-mrt Mevr. M.J. de Visser-Hoogerbrugge Hendrik van Naaldwijkstr 42, 2671BD NAALDWIJK, 92 jaar.

Van harte gefeliciteerd namens de Hervormde Gemeente Oude Kerk.


Adreswijzigingen

Mevr. J. Boekestein-de Pater is verhuisd naar Schiereiland 123, 2673 CZ Naaldwijk.

Wij wensen u een fijne tijd in uw nieuwe woonomgeving.


GIFTEN

Voor het Orgelfonds via ds. Neeltje Reijnders € 30,-, via de bank € 25,- en via de bank € 100,-.

Hartelijk dank voor deze giften.


GIFTEN

Voor het College van Kerkrentmeesters via de bank € 10.000,-.

Hartelijk dank voor deze gift.


HERBERG WINTERWARM

Tot 1 maart is de kerk op woensdagmiddag dicht. Dan is wel de Herberg open, van één tot een uur of vijf, voor wat warmte, een kopje koffie en een praatje.



BIJ DE KERKDIENSTEN

(De aanloop naar) Pasen is wel heel erg veelbelovend dit jaar! 

Op zondag 24 maart, na de Palmpasendienst, rond een uur of half 12, bent u van harte welkom in de Oude Kerk om mee te doen met de Pasen schilderopdracht. Hoe zou je het belangrijkste moment van Pasen willen vormgeven? Het is precies dat wat we gaan doen. Een belangrijk penseel voor de opdracht is een eenvoudige (oude) kam. 





Ik ga u de opdracht uitleggen die niet moeilijk, maar wel heel leuk is…. en neem een kam mee! De werken die gemaakt zijn, komen in de viering van Paasmorgen in de Oude Kerk weer terug.

Wilt u zich bij mij opgeven? Dat kan via neeltje.reijnders@oudekerk-naaldwijk.nl en dan zorg ik voor materiaal, behalve de kam. Die mag u zelf uitkiezen.


Vervolgens vóór het begin van de Stille Week is er de uitvoering van de Lukas Passion woensdag 27 maart in de Oude Kerk aan het Wilhelminaplein te Naaldwijk. Aanvangstijd: 20.00 uur; de kerk gaat open om 19.15 uur.

Deze Lukas Passion heeft het karakter van een 'kamer Passie', wat kleiner opgezet dan Bachs grote Passionen, de Matthäus Passion en de Johannes Passion, maar wel van eenzelfde structuur: de evangelietekst als basis, omgeven door beschouwende koralen en aria's. 

Meer informatie en plaatsen voor verkoop van kaarten vindt u op de website van Bach Westland. Entree: 30 euro.


Dan begint de Stille Week.

De speciale vieringen van de Stille Week, geleid door ds. Magda Hazeleger, zijn drie in getal, elke avond in de Oude Kerk:

Donderdag 28 maart om 19.30 uur: Witte Donderdagviering

Vrijdag 29 maart om 19.30 uur – Goede vrijdagviering

Zaterdag 30 maart om 22.00 uur  - Paaswake

De Paasmorgendienst, op 31 maart, wordt voorafgegaan door het Paasontbijt om 9.00 uur, de Paasdienst begrint om 10.00 uur.

Zondag 7 april ontvangen we een gastvoorganger en om 19.00 uur is er de Engelse orgelmuziekvesper.

Zondag 14 april verwelkomen we eveneens een gastvoorganger.

Op 21 april is er in de kerkdienst het genieten van de Cantate 12, weihnen und klagen, sorgen und sagen


Ds. Neeltje Reijnders


UIT DE GEMEENTE

Contact
Als u bezoek wilt, of u wilt 'lief en leed' doorgeven, neem dan contact op met ds. Neeltje Reijnders, Zuideinde 20 te Naaldwijk, tel. 0174-627419 (of neeltje.reijnders@oudekerk-naaldwijk.nl).


Verjaardagen

Op 25-mrt, mevrouw. A. Westhoff-van Embden, Bizet 111, 2671XT Naaldwijk, 88 jaar.

Op 30-mrt Dhr. A.L. Verhagen, Muskaatstraat 9, 2671SV Naaldwijk, 80 jaar.

Op 10-april, mevrouw M.C. van Zanten-Alleblas, Koningstraat 33, 2671JS Naaldwijk, 82 jaar.

Van harte gefeliciteerd namens de Hervormde Gemeente Oude Kerk.


VAN DE PREDIKANT

Paasgroet









Graag wil ik u allen een inspirerende Stille Week toewensen en een heel goed Paasfeest. Dat de kracht van de Opstanding ook in uw leven mag doorwerken, en Gods nabijheid aanwezig is.

Ds. Neeltje Reijnders


GIFTEN

Voor het College van Kerkrent-meesters: via mw. L. Nowee € 50,00.

Hartelijk dank voor deze gift.


KINDERKRING

Tijdens de keurrijke dienst op 10 maart jl. zijn de kinderen de hele dienst in de kerk geweest, waarvan een gedeelte in het koor. De fantasie werd o.a. geprikkeld door het verhaal dat ds. Reijnders voorlas, heel oude boeken en de muziek die klonk waarbij dierengeluiden geraden konden worden. Aansluitend mochten de kinderen een kijkje nemen bij het orgel en vertelde de organist Niels de Klerk over hoe hij de muziek laat klinken. Bijzonder en leuk om ook zelf even te mogen uitproberen natuurlijk!

Met Pasen komt de Kinderkring weer bij elkaar. We beginnen die zondag met het gezamenlijk paasontbijt in de kerk. Graag tot dan!

De Leiding















Bezinning ● beleving ● Verdieping

Maandag, 25 maart

Symbolisch bloemschikken

Op maandag 25 maart om 19.30 uur is er in de Ontmoetingskerk symbolisch bloemschikken met Marja Grootenboer.

We maken een symbolische schikking voor Pasen. De symboliek van de materialen, hun kleur, hun vorm of de naam van een bloem of plant geven op een andere wijze betekenis aan Stille week en Pasen. Kosten € 20,00. Opgeven mogelijk t/m 20 maart, 18.00 uur. Het aantal plaatsen is beperkt.

Informatie en opgeven via bbv@pkn-naaldwijk.nl.


Woensdag 3 april

Leergangen in de Oude Kerk van Naaldwijk

De PKN-kerken in Naaldwijk organiseren jaarlijks drie avonden onder de naam ‘Leergangen Naaldwijk’ (voorheen Leerhuis). Deskundigen gaan daarbij in op theologisch en maatschappelijk relevante onderwerpen. De avonden bestaan uit een hoorcollege, een gesprek met de inleider en een kort avondgebed. Ze vinden plaats in het koor van de Oude Kerk en duren van acht tot tien uur. De toegang is gratis. Het thema van dit jaar is:  Ik ga op reis en neem (niet) mee. 


Op woensdag 3 april houdt Rick Benjamins, hoogleraar theologie, een lezing over zijn boek:  ‘Boven is onder ons’ (Denken over God na God). In deze lezing brengt hij in beeld hoe een theologie ‘na Kuitert’ er uit kan zien. Kuitert stelde dat alle spreken over boven van beneden komt en dat God een product van verbeelding is. De theologie is daarmee echter niet stilgevallen. Er zijn nieuwe wegen geopend om God opnieuw ter sprake te brengen. In zijn lezing zal Benjamins ingaan op de noodzaak en de mogelijkheden om op nieuwe manieren over God te denken als oude wegen afgesloten lijken.

De avonden vinden plaats op 6 maart, 3 april en op 22 mei.


Vrijdag 12 april 

Geloof en een hoop zonnepanelen

20.00 uur; de Kiem, Kon. Julianaweg 91, ‘s-Gravenzande    

Zie informatie op blz. 2.


Maandag, 29 april

Bijbelen uit de kunst

20.00 uur, Ontmoetingskerk, ds Magda Hazeleger.

Bij Bijbelen uit de Kunst bekijken we een kunstwerk met een afbeelding uit het Oude Testament. Dat doen we met werk van een onbekendere schilder, Gaspard Dughet. Met het bekijken van deze afbeelding word je op een heel andere manier het bijbelverhaal ingetrokken. Leuk, leerzaam, inspirerend en ongetwijfeld verrassend. 


BIJBELKENNIS

Welke bijbelse personen worden hier uitgebeeld?


OPENBARING VAN JOHANNES: 

een verzetsgeschrift (3)

Afgelopen zondag 10 maart werd er in de speciale dienst in Naaldwijk een gedeelte van het boek Openbaring 10 gelezen. Ik las het voor de kinderen en ik heb hen uitgedaagd om het gedeelte voor zich te zien. Met de stem van de brullende leeuw en de engel met het gezicht als van de zon en de regenboog om het hoofd. De zeven donderslagen deed de gemeente mee en ook de organist gaf op het orgel een schitterende bijdrage. Het boek Openbaring mag dan nog wat onbekend zijn, onbemind is het zeker niet! 

In de vorige editie van de Vrije Ruimte beloofde ik in deze derde en afsluitende bijdrage iets te laten zien over de verschillende manieren van uitleg van de Openbaring van Johannes.


Verschillende manieren van uitleg

De uitleg van het boek Openbaring is op zijn zachtst gezegd niet eenduidig. Je kunt het boek op verschillende manier beschouwen. Ik geef hier een aantal visies op het boek Openbaring en gebruik hierbij een aantal Duitse termen uit de literatuur die ik wil uitleggen.


1.   Allereerst is daar de “zeitgeschichtliche Exegese”. In deze manier van beschouwen en uitleggen van het boek probeert men alle trekken van het boek Openbaring (afgezien van de absolute voleinding in de laatste hoofdstukken) terug te vinden in de geschiedenis die Johannes heeft meebeleefd. Alles is al gebeurd, op een kleine rest na. Dit alles overgebracht in de geheime taal van visioenen en aan de apocalyptische literatuur ontleende beelden.


2.    Daartegenover staat de “endgeschichtliche Exegese”. Voor de “endgeschichtliche Exegese” is er eigenlijk “nog niets gebeurd”. Volgens de endgeschichtliche beschouwing geeft Openbaring in de vorm van beelden een relaas van iets wat nog helemaal in het verschiet ligt. In sommige geloofsgemeenschappen is deze manier van duiden heel belangrijk en is de Openbaring van Johannes sowieso een bijbelboek dat vaak aan de orde komt. Vervolgens wordt deze opvatting zodanig ingekleurd dat zij menen dat de mensheid net aan het begin van het openen van de zegels te staan (Openbaring 6:1-17).


3.    De derde wijze van uitleggen is een methode die gedurende de Middeleeuwen en later ook bij de meeste reformatorische theologen de heersende is geweest. Je kunt deze methode de ‘kerk-(casu quo wereld-) historische uitleg’ noemen. 

















Daarbij ziet men het zo, dat de inhoud van de Openbaring een schets geeft in de vorm van beelden, van de geschiedenis van de kerk (of eventueel van de hele wereld) vanaf de tijd dat Johannes schreef tot aan het einde. Men hééft het programma, zoals op een concert, en men kan aflezen aan welk nummer men toe is. Zozeer zelfs dat het mogelijk is te zeggen: vandaag aan de dag zijn we in hoofdstuk zoveel, vers zoveel. Allerlei pausen en prelaten worden in de gestalten uit de Openbaring teruggevonden. De Reformatie deed oorspronkelijk niet veel met het boek Openbaring, de jonge Luther wenste het niet als een deel van de Schrift te beschouwen, al werd hij later voorzichtiger. Twijfel over de vraag of het boek Openbaring wel bij de échte Bijbel hoorde, had Calvijn niet, maar het is wel opvallend dat het boek Openbaring het enige boek is waar hij geen commentaar op heeft geschreven. Als men zich al waagde aan een uitleg dan was dat een kerkhistorische, fel antirooms toegespitst, met de paus als Antichrist. Niet een genuanceerde gedachte. Ook binnen het Duits piëtisme was men geporteerd van deze methode, met name de theoloog Bengel die berekende dat in 1836 de wederkomst zou zijn (in de bijbel staat dat men dag noch uur kent, maar Bengel ging er vanuit dat de bijbel het jaar wel laat berekenen).


4.    De negentiende eeuw bracht de opbloei van de vergelijkende godsdienstgeschiedenis. Binnen dit kader werd ook de Openbaring van Johannes geanalyseerd. Deze wetenschap wees er op dat tal van voorstellingen uit dit boek treffende overeenkomsten vertonen met figuren en gebeurtenissen uit de mythen, speciaal van de semitische volken. Binnen deze methode is er weinig aandacht voor de vraag naar wat het boek voor het heden te zeggen heeft. 


5.   Een andere maar weinig verbreide methode is de psychologisch-mystieke, waarbij men het toneel, waarop het in de Openbaring beschrevene zich afspeelt, verlegt naar het innerlijk van de individuele christen. Middeleeuwse mystici hebben dat gedaan en ook binnen het piëtisme. 


6.   De laatste methode laat zich het best omschrijven, niet zozeer als een uitleg van, als wel omgang met het boek Openbaring. Een methode die je kunt aanduiden met zuiver de boodschap. Dat is de aanpak waarbij je de vraag stelt: wat heeft een boek als dit in de situatie van vandaag ons te zeggen. Dat is overigens meer een homiletisch (preekkundig) in plaats van een exegetisch (uitleggend) uitgangspunt.


Het zoeken is nu naar de methode dat de Openbaring van Johannes geen Enkhuizer Almanak wordt en ook geen voorloper van het werk van Nostradamus, maar anderzijds ook geen geschrift dat eeuwige waarheden verkondigt, zonder contact met historische gebeurtenissen. Mijn positie is dat de schrijver naar verleden én toekomst heeft gezien. Van belang is de godsdiensthistorische inbreng die symbolen duiden kan. Dingen die in het verleden lagen presenteert Johannes in de vorm van beelden en visioenen die in hoge mate beïnvloed zijn door het oude testament (speciaal de profeten) en door de laat-Joods apocalyptiek, waaronder Daniël. Daarnaast profeteert hij ook over de toekomst, wat niet inhoudt dat hij die in detail voorspelt. Het rijk van de Antichrist, het Beest ziet Johannes in het Romeinse imperium. Om te leven vanuit het geloof dat Christus overwonnen heeft moet men wel in botsing komen met de andere stroom, de stroom van de macht, de machtigen en de vervolgingen, waarbij moet worden aangetekend dat op het moment van schrijven van het boek die vervolgingen nog niet structureel aan de orde waren. Het begon, maar de ernstige vervolgingen kwamen pas later. De botsing van de verschillende stromen blijft actueel.

Ds. Neeltje Reijnder